Làng Rèn Tất Tác mãi trường tồn và phát triển

(VH&ĐS) Trong khi nhiều làng nghề truyền thống đang phải đối mặt với nguy cơ mai một do không tìm được đầu ra cho sản phẩm nhưng nghề rèn Tất Tác, xã Tiến Lộc, huyện Hậu Lộc vẫn đứng vững, trường tồn hàng trăm năm và đem lại thu nhập cao cho người làm nghề này.

Làng rèn Tất Tác, xã Tiến Lộc là tên gọi chung của 3 làng: Làng Ngọ, làng Bùi và làng Sơn. Theo Phó Chủ tịch UBND xã, bà Lê Thị Hà thì nghề này hiện đang thu hút khoảng 60% dân số trong tổng số gần 10 ngàn dân của toàn xã. Thu nhập từ nghề rèn đã giúp cho nhiều hộ gia đình có cuộc sống khá giả. Hiện xã Tiến Lộc có đến trên 50%  hộ giàu nhờ làm nghề rèn, hộ nghèo chỉ còn 4%.. Cũng theo bà, nghề rèn không biết có tự bao giờ nhưng theo các cụ cao niên trong làng kể lại người thợ rèn Tất Tác xưa kia bằng đôi tay “tài hoa” của mình  đã rèn ra những sản phẩm có chất lượng không nơi nào sánh kịp. Ngoài rèn các sản phẩm chủ yếu phục vụ sản xuất nông nghiệp, đời sống sinh hoạt như cuốc, cào, liềm, hái, cày, bừa, dao kéo… thợ rèn Tất Tác còn rèn ra gươm, mã tấu… phục vụ cho cuộc kháng chiến chống  giặc ngoại xâm. Ngày nay, trải qua hàng trăm năm phát triển với bao biến cố thăng trầm, nghề rèn vẫn đứng vững và sản phẩm từ nghề không những có mặt hầu khắp các địa phương trên địa bàn cả nước mà còn vươn xa ra thị trường một số nước như Lào, Căm pu chia… Để làm ra những sản phẩm hoàn chỉnh, người thợ rèn Tất Tác phải trải qua đến 8- 9 công đoạn. Trong từng công đoạn đó, đòi hỏi người thợ ngoài kinh nghiệm, tay nghề, còn phải có bí quyết tạo ra sản phẩm có chất lượng tốt, mẫu mã đẹp và không lẫn với bất cứ làng nghề rèn nào.   Theo chân trưởng thôn làng Ngọ 2, chúng tôi ghé thăm cụm làng nghề của xã, nơi hiện có 47 hộ/ 67 hộ đăng kí vào sản xuất tại làng nghề. Anh Lê Văn Thiết là một trong số 47 hộ đang sản xuất thường xuyên tại cụm làng nghề cho biết: Anh quyết định chọn nghề rèn là nghề lập thân dù biết đây là nghề vất vả nhưng đổi lại cho thu nhập cao và ổn định. Hơn nữa, đây là nghề truyền thống cha ông nên các thế hệ con cháu trong làng phải có trách nhiệm gìn giữ, duy trì và phát triển. Bằng kinh nghiệm của người có thâm niên hơn 20 năm làm nghề rèn nên theo anh: Cái khó nhất và là bí quyết của người thợ là chỉ cần nhìn qua độ hồng của sắt và thép trên ngọn lửa, biết vừa hay chưa. Chỉ cần non, già một chút là sản phẩm không tốt. Cái khó nữa là ở mọi loại thép có độ hồng khác nhau, người thợ  xác định như thế nào là vừa, đòi hỏi phải có con mắt tinh tường, hay nói cách khác có năng khiếu về nghề nghiệp. Bí quyết thứ 2 là nước tôi. Nước tôi là khi sản phẩm cho qua lần cuối rồi nhúng vào nước lã. Tôi già hay non một chút sẽ cho ra sản phẩm không tốt. Tôi như thế nào cho vừa là con mắt của người thợ. Do nghề này là nghề cha truyền con nối. Những tinh hoa của nghề được lớp trước truyền lại cho lớp sau để rồi, trên cái nền của những tinh hoa ấy, lớp hậu duệ sau này phát huy, phát triển ra nhiều sản phẩm đáp ứng tốt nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng. Cũng theo anh Thiết, tuy cơ sở của anh chuyên sản xuất các mặt hàng như dao, liềm…, song để bắt nhịp với xu thế hội nhập, ngoài năng động tìm kiếm thị trường, nâng cao chất lượng, cải tiến mẫu mã, anh còn đầu tư mua sắm các thiết bị máy móc hiện đại như máy chặt tôn, máy đột dập…thay cho sức người, góp phần nâng cao năng suất, tăng thu nhập cho người lao động. Hiện cơ sở của anh đang tạo việc làm thường xuyên cho 5 lao động với ngày công dao động từ 150.000 - 280.000 đồng/ người/ ngày. Ngoài sản xuất ra các sản phẩm như dao, liềm, anh còn mở đại lý thu gom các sản phẩm của làng rèn để đưa đi tiêu thụ ở các nước như Lào, Cămpuchia.   Qua đi thời gian, qua đi những thăng trầm, rèn Tất Tác vẫn khẳng định được giá trị trường tồn của mình cho dù trong quá trình sản xuất, có những sản phẩm đã phải thay đổi mẫu mã như lưỡi cày, răng bừa được thay thế bằng bánh lồng để bắt nhịp với cuộc sống hiện đại. Hoặc đầu tư mua thêm máy móc để nâng cao năng suất lao động, song cái nền của giá trị truyền thống với những âm thanh chát chúa của tiếng búa, tiếng đe hay tiếng máy dập, máy đột… vẫn mang đậm dấu ấn đặc trưng của làng rèn Tất Tác.